Eski zamanlar sandığınızdan çok daha demokratikti. İlk demokratik uygarlıklardan biri olan Atinalılar ve Romalılar, oldukça demokratik oy kullanma prosedürlerine sahipti. Gelin birlikte keşfedelim.
Kaynak:https://www.history.com/news/ancient-…
İnsanlık tarih boyunca hep daha adil ve eşit bir toplum arayışında olmuştur.
Bu arayış zaman zaman çeşitli biçimlerde ortaya çıkmış ve en çarpıcı örneklerinden biri Antik Yunan ve Roma dönemlerinde yaşanmıştır. Bu iki medeniyet demokrasinin, hürriyetin ve adaletin ilk temellerini atmıştır.
Böylece bugünkü demokrasi anlayışının temellerini attılar.
Tarihin bu kadim dönemlerinde demokrasi, eşitlik ve adalet unsurları Atinalılar ve Romalılar aracılığıyla yepyeni bir anlam kazanmış ve toplumların yönetime aktif katılımını sağlayan ilk sistemler ortaya çıkmıştır.
Antik Yunanistan ve Roma’nın demokratik uygulamaları ve ilkeleri, bugün hala demokratik maliyetlerin ve uygulamaların anlaşılmasında ve geliştirilmesinde değerli bir rol oynamaktadır.
Antik dünyanın bu uygulamaları, demokrasi ve halkın hükümete katılımı üzerine tartışmalara olanak sağlayan değerli ve güçlü bir kaynaktır. Bu, demokrasinin ne olduğu ve hem siyaset biliminde hem de genel olarak toplumda nasıl geliştiğine dair daha fazla anlayış ve farkındalık sağlar.
Peki, bu kadim medeniyetlerdeki demokrasi anlayışı, bugünkü demokrasi anlayışına ne kadar benziyordu?
Aslında iki dönem arasındaki farkı gördüğünüzde demokrasi düşüncesinin geçmiş çağlardan günümüze kadar olan değişimini, benzerliklerini ve farklılıklarını daha iyi anlayacaksınız.
1. Temsilciler bir makine yardımıyla rastgele seçildi.
Atina’da çok fazla seçim olmayacaktı çünkü demokrasinin seçimlerle inşa edileceğine inanmıyorlardı. Bunun yerine, halk temsilcilerinin seçimine farklı bir yaklaşımları vardı. Atina’da 10 farklı kabile vardı ve bu kabilelerin her biri 50 kişiyi temsilci olarak teklif etti. Bu, 50 kişiye bir jeton verecekti ve bu jetonlar, eski bir makineden rastgele seçilen temsilcilere geçirilecekti.
2. Atina’da tüm yasalar ve davalar, içinde her erkek vatandaşın söz sahibi olduğu devasa bir demokratik organ olan Meclis (ekklēsia) tarafından yapılırdı.
Atina’nın 30 bin ile 60 bin arasındaki nüfusunun yaklaşık 6 bini sistemli bir şekilde Meclis toplantılarına katıldı. Meclis, amfitiyatroda Pnyx adı verilen bir zirvede toplanırdı ve bu amfitiyatro 6.000 ila 16.000 kişiyi ağırlayabilirdi.
3. Meclisin günlük gündemi 500 kişilik Kurul tarafından belirlendi, ancak daha sonra tüm konular ve hükümet politikaları oya sunuldu.
Bu oylama süreci el kaldırarak yapıldı ve dokuz “başkan” (proedroi) tarafından denetlendi. Atinalılar da hile olasılığından kaçınmak için çok dikkatliydiler. Örneğin, sabah saatlerinde, meclis toplanmadan hemen önce, rastgele dokuz lider seçildi.
4. Kanun çıkarmanın yanı sıra Meclis, Atina’daki tüm ceza ve hukuk davalarında etkili olmuştur.
Atina delegasyonları 200 ila 5.000 kişiden oluşuyordu ve delegasyon üyelerinden biri rastgele olarak yargıç olarak seçildi. Ancak yargıç karar vermek için değil, kurallara ve prosedürlere uyulmasını sağlamak için oradaydı. Diğer oylamalar halka açıkken, Atina delegasyonları oylarını taşla kullandıkları için kimin ne tür oy kullandığı bilinmiyordu.
5. Atina’da bir kişi parlamentoya giremeyecek kadar popüler olursa veya yeterli olmazsa sürgüne gönderilirdi.
Bir kişi çok fazla güce sahipse veya beceriksizse, özel bir “dışlama” (ostraka) seçimiyle 10 yıllığına sürgüne gönderilebilir. Ostraka çömlek modülü anlamına gelen Yunanca bir kelimedir. Bu kelimenin kullanılmasının sebebi ise meclis üyelerine çanak modülü verilmesi ve sürgüne gönderilmesini istediği kişinin adını yazma zorunluluğuydu.
Birinin adını en az 6000 kişi yazsa o kişi 10 yıl sürgün olur.
Örneğin Themistocles adında bir kişi sürgüne gönderilmiş ve bu süreçte ölmüştür. Ayrıca Themistocles’in siyasi düşmanlarının yüzlerce ila binlerce çanak çömlek parçasına adını önceden yazdığına ve bunları okuma yazma bilmeyen Meclis Üyelerine dağıttığına dair kanıtlar var.
6. Sparta’da karar, kalabalığın sesi dinlenerek alındı.
Sparta demokratik bir toplum olmasa da, bazı ayrıntılı demokrasi parçalarına sahipti. Sparta’nın en yüksek yönetim organlarından biri olan Yaşlılar Konseyi (gerousia), tümü 60 yaşın üzerindeki bireylerden seçilen iki Spartalı yönetici ve 28 üyeli bir konseyden oluşuyordu.
Spartalılar bu konseyin üyelerini seçmek için halkın yarısını ölçerdi.
Her üye büyük bir toplantı odasına girer ve kalabalığın önünde dururdu. Halkın bağırışları ve tezahüratları üzerine arkadaki heyet not alarak kurula katılacak kişileri belirledi.
7. Roma ise seçimlerinde önceliği zenginlere verdi.
Romalılarda da demokratik sayılabilecek bir sistem vardı ama seçmenler sınıflara ayrılmıştı ve bu zenginlere avantaj sağlıyordu.
Romalıların üç konseyi vardı. Yüzüncü Yıl Meclisi olarak adlandırılan ilki, Konsüller, Praetorlar ve Sansürler dahil olmak üzere Roma’daki en yüksek makamları seçti ve aynı zamanda savaş ilan etmekten sorumluydu.
Asırlık Meclis’te oy verme işlemi en zengin sınıfla başlar ve 193 kişide çoğunluk sağlanır sağlanmaz oy sayımı durdurulurdu.
Bu nedenle, tüm zenginler bir yasa tasarısının geçmesini veya belirli bir Konsolosun seçilmesini istediklerinde birlikte oy kullanabilirler ve alt sınıflara göre bir avantajları olur.
8. Kabile Konseyi ve Pleb Konseyi olarak adlandırılan diğer iki Roma meclisinde, oylama sırası kura ile belirlendi.
Hem Atina hem de Roma’daki ‘kabileler’ kan veya etnik kökene değil, yaşadıkları coğrafi bölgeye dayanıyordu. Bu bakımdan eski Romalıların oylama sistemi Amerika’dakine benziyordu.
9. Oylama sürecini düzeltmeleri gerektiğini anlayan Romalılar, eski oy pusulalarını yarattılar.
Yöntemlerini aldatmanın oldukça kolay olduğunu anlayan Romalılar, olasılıkları en aza indirmek için eski oy pusulaları yarattılar. Oy kullanmak için insanoğlu oylarını yazar ve sandıkta bulunan tahta bir tablete atardı. Bu sistemin günümüzde de kullanıldığı düşünülürse oldukça başarılı olması gerekir.
